onderaan: de ingemetselde steen
Het zijn woorden van dichter Jan Engelman (1900-1972). Na het lezen van het eerste woord ('Vrijheid'), denk ik onmiddellijk dat het een gedicht is over de Tweede Wereldoorlog. Want ik weet: Jan Engelman was betrokken bij het verzet en kreeg in 1945 zelfs de Verzetsprijs voor Letterkundigen.
En van Jan Engelman is ook de tekst op de sokkel van het verzetsmomument op het Utrechtse Domplein: 'Gedenk uw dooden die den goeden strijd / gestreden hebben in gerechtigheid. / Draagt voort hun vlam, zij zijn gebleven, / maar in dien gloed wordt ons nieuw leven.'
Maar de woorden op het plakkaat op de brug gaan helemaal niet over de Tweede Wereldoorlog! Ze stammen uit 1926 en komen uit het culturele maandblad voor katholieken De Gemeenschap. Engelman zat toen in de redactie van het blad en schreef een stuk met de titel 'Koppigheden inzake architectuur'.
Een tweede verrassing voor mij: de woorden die zo op een plakkaat een gedicht lijken te zijn, zijn het eigenlijk niet. Want ze komen voor in een vlammend betoog tegen de moderne architectuur.
Na de zin 'Ik verkies menigen gepleisterden gevel, die voor leelijk doorgaat, boven de hedendaagsche exotismen waarin met den baksteen is omgesprongen als met gespoten crême de beurre op een taart' volgen de woorden die een plek kregen op de grote tegel.
Het plakkaat bevindt zich op enkele meters afstand van het monumentale pand waar Jan Engelman is geboren: Vismarkt 13, waar tegenwoordig Graaf Floris zit (en waarnaar ik onderzoek heb gedaan; zie deze site).
In het onderzoek naar dit pand diepte ik een opvallend verhaal op. Want in de oorlog koos de toenmalige bewoner van het pand op de Vismarkt, Albert Engelman, een oudere broer van verzetsschrijver Jan Engelman, juist de andere kant.
Albert, die op dat adres de vishandel van hun vader voortzette, werd tijdens de oorlog lid van de NSB en onderhield warme banden met de bezetter. Meteen na de bevrijding werd hij opgepakt. Hij werd, net als zijn vrouw Laura, veroordeeld.
Gezien dit verhaal van Albert zou het wel wat vreemd zijn als het plakkaat dat zo pontificaal voor het pand Vismarkt 13 ligt een verzetsgedicht zou zijn. Toch?
In het onderzoek naar dit pand diepte ik een opvallend verhaal op. Want in de oorlog koos de toenmalige bewoner van het pand op de Vismarkt, Albert Engelman, een oudere broer van verzetsschrijver Jan Engelman, juist de andere kant.
Albert, die op dat adres de vishandel van hun vader voortzette, werd tijdens de oorlog lid van de NSB en onderhield warme banden met de bezetter. Meteen na de bevrijding werd hij opgepakt. Hij werd, net als zijn vrouw Laura, veroordeeld.
Gezien dit verhaal van Albert zou het wel wat vreemd zijn als het plakkaat dat zo pontificaal voor het pand Vismarkt 13 ligt een verzetsgedicht zou zijn. Toch?
